دولت در یک سردگمی بزرگ به سر می‌برد. از یک طرف، چهار سال قیمت‌گذاری دستوری را در رابطه با دو شرکت خودروسازی تجربه کردیم که نتیجه آن، زیان بالای ۱۰۰هزار میلیارد تومانی این دو خودروساز، توزیع رانت بالای ۲۰۰ میلیارد تومانی و به هم ریختن قیمت‌ها و بازارها بود. اما چندی پیش وزارت صمت این مفاهیم را با اقدامی به نام سامانه یکپارچه تخصیص خودرو به کلیه خودروسازها، اعم از خودروسازان خصوصی و دولتی، تعمیم داد.
راه نجاتی که از شهریور سال گذشته مطرح شد، عرضه خودرو در بورس کالا بود. با عرضه خودرو در بورس کالا بازار می‌تواند به صورت شفاف عمل کند. همچنین با قیمت‌گذاری در بورس کالا به صورت شفاف رانت از بین می‌رود و از طرفی دیگر تولید نیز افزایش پیدا می‌کند.
اما دو خودروساز اصلی کشور نتوانستند وارد این سیستم شوند. خودروسازان خصوصی وارد بورس کالا شدند که در نهایت با اقدامی عجیب جلوی آن گرفته شد. درحالی که بخش خصوصی حق قیمت‌گذاری و مدیریت بازار را دارد. اما این اقدام که رابطه بخش خصوصی با بازار را قطع کنیم و مدیریت را بر عهده دولت بسپاریم، یک طرح شکست خورده است.
عرضه خودرو در بورس؛ راه‌حلی منطقی است
نکته قابل تامل این است که در هیچ کشوری خودرو در بورس عرضه نمی‌شود و در هیچ کشور متمدنی عملکردها، مانند عملکرد ایران در رابطه با بازار خودرو نیست. خودرو یک کالای مصرفی است. نه یک کالای سرمایه‌ای. ولی از لحاظ قوانین حاکم بر کشور، شرایط تحریمی و جنگ اقتصادی به نظر می‌رسد عرضه خودرو در بورس کالا راه‌حلی منطقی متمایل به بازار باشد که در عین شفافیت، به عنوان مکانیزم بازار عمل کند. البته نتیجه‌دهی این روش، مشروط بر این است که عرضه به صورت کامل در بورس کالا صورت بگیرد؛ نه اینکه بخشی از خودروها در این فضا عرضه شوند.
بازار باید در وضعیت تعادلی باشد. اما در شرایط فعلی، بازار کشور از نقطه تعادل بسیار فاصله دارد. پس تصور اینکه تعدادی خودرو در بورس عرضه شود و بازار نیز به تعادل برسد، بسیار غلط است. از طرفی دیگر، دولت نباید در معاملات نقشی داشته باشد و برخی از معاملات را باطل اعلام کند. این اقدام بسیار نادرست است. تنها اقدامی که دولت باید انجام دهد این است که اعلام کند افرادی که در سه سال گذشته خودرویی را از خودروساز نخریدند و مالک خودرو نیستند، می‌توانند در حراجی مربوطه شرکت کنند.
از بین بردن رانت موجود در قرعه‌کشی‌ها و این اقدامات می‌تواند سرمایه‌داران را از بازار دور کند و نوبت به مصرف‌کنندگان واقعی برسد. بنابراین اجرایی شدن طرح عرضه خودرو در بورس کالا طبق این شروط و به صورت کامل می‌تواند در میان‌مدت و حتی بلندمدت بازار را به یک تعادل منطقی برسد.
اگر دولتمردان موانع تولید و تولید دانش‌بنیان را رفع کنند، بسیاری از مشکلات حل می‌شود. با عملی کردن همه این شروط به طور همزمان، می‌توانیم شاهد رونق بازار و صنعت باشیم.
منبع: تجارت‌نیوز