آینده قطعه سازان صورت فراگیر شدن خودروهای برقی چه می شود؟

بحث خودروهای برقی به عنوان راه میانبر برای صنعت خودروسازی ایران برای قرار گرفتن در رده خودروسازان مطرح دنیا چند سالیست که مطرح شده. اما در این سالها تقریبا اقدام چشمگیر و موثری در حوزه زیرساخت استفاده از خودروهای برقی مشاهده نکردیم. حال به نظر می رسد که تولید بنزین کشور جوابگوی تعداد خودروی بنزینی در حال تردد نیست و به ناچار گزینه واردات خودروی برقی و تولید خودروی برقی به سرعت روی میز آمده است. اما سوال اینجاست که اکنون کشور تا چه حد آمادگی پذیرش خودروهای برقی را دارد؟

به گزارش خبر قطعه، عقب ماندگی صنعت خودروسازی ایران در زمینه تولید خودروهای بنزینی و درونسوز از دنیا به مراتب بیشتر از عقب ماندگی همین صنعت در زمینه تولید خودروهای برقی از دنیاست. به همین جهت سالها پیش مطرح کردیم که سرمایه گذاری جدید برای پیشرفت در زمینه تولید و توسعه خودروهای بنزینی بی فایده بوده و بهتر است این وقت و هزینه را صرف توسعه خودروهای برقی کنیم. اما در این میان سوال مهمی مطرح می شود و آن بحث زنجیره تامین و قطعه سازان خودرو هستند که آینده آنها در عصر خودروهای برقی چه می شود؟

اگر کشور بدون توجه به آینده قطعه سازان در عصر خودروهای برقی به واردات و عرضه چنین خودروهایی توجه کند، آنگاه یقینا قطعه سازان سنتی با بحران وجودی مواجه می شوند و این موضوع زنگ خطر بیکاری را در بسیاری از مشاغل ایجاد می کند. چند روز پیش با حضور وزیر صمت و رییس جمهور، از چند خودروی برقی که قرار است به زودی به بازار ایران عرضه شوند رونمایی شد. این خودروها برخی در داخل توسعه یافته اند و برخی دیگر نیز چینی هایی بوده که قرار است به اصطلاح در ایران داخلی سازی شوند.

همانطور که می دانیم خودروهای برقی از قطعات فنی به مراتب کمتری نسبت به خودروهای بنزینی تشکیل شده اند و پیچیدگی فنی به مراتب کمتری دارند. به عبارتی در خودروهای برقی دیگر قوای محرکه و گیربکس به شکلی که در خودروهای بنزینی دیده شده وجود ندارد. البته که اشتراکاتی در خودروهای برقی و بنزینی در بحث قطعات هم وجود دارد. با توجه به اشتراک قطعاتی که بین خودروهای برقی و بنزینی وجود دارد، در صورت داخلی سازی خودروهای برقی، برخی از قطعه سازان همچنان می توانند نسبت به داخلی سازی قطعاتی مانند صندلی، داشبورد، رودری، قطعات بدنه، جلوبندی و … اقدام کنند. از طرفی بسیاری از قطعات فنی که امروزه قطعه سازان زیادی برای تولید آنها سرمایه گذاری کرده اند دیگر به شکل سنتی در خودروهای برقی وجود ندارد. بدین ترتیب بخش گسترده ای از زنجیره تامین باید زمینه فعالیت خود را تغییر دهد که این موضوع نیازمند سرمایه است.

بدین ترتیب کمبود سرمایه یکی از بزرگترین چالش های قطعه سازان در عصر خودروهای الکتریکی است. موضوع دیگری که در خصوص واردات و عرضه خودروهای برقی باید شفاف سازی شود، بحث قیمت و سوبسیدهای دولتی است. اگر در کشوری مانند چین یا حتی اروپا خودروهای برقی در حال فراگیر شدن هستند، تنها دلیل اصلی آن سوبسیدهای دولتی و قوانین سختگیرانه آلایندگی است. در ایران به دلیل کیفیت بسیار پایین بنزین نمی توان، همین قوانین آلایندگی یورو۵ وضع شده هم زیاد است. اما در اروپا به دلیل زمزمه های وضع استاندارد آلایندگی یورو۷، خودروسازان به ناچار مجبور به حذف بسیاری از خودروهای درونسوز و جایگزینی آنها با خودروهای برقی هستند.

ضمن اینکه دولت به خودروساز و مصرف کننده سوبسیدهای مختلفی از جمله یارانه انرژی، تسهیلات خرید و … می دهد که وجود این موارد در کنار هم خرید خودروی برقی را در مقابل خودروی درونسوز منطقی می کند. البته باید اشاره کنیم که در اروپا امسال خودروهای برقی تازه توانستند در فروش از خودروهای دیزلی سبقت بگیرند و خودروهای بنزینی همچنان بیشترین سهم بازار را در اروپا و کل دنیا در اختیار دارند.

خودروهای برقی به دلیل تکنولوژی بالا، هنوز قیمت بالاتری نسبت به خودروهای بنزینی هم رده و هم سگمنت خود دارند و تنها دلیلی که می توان مشتری را نسبت به خرید آنها متقاعد کند، قیمت ارزانتر است. دولت ها برای ترویج چنین خودروهایی سیاست های کلان خود را تغییر داده و با اعطای سوبسیدهای مختلف به خودروساز و مشتری، سعی در کاهش قیمت خودروهای برقی دارند. اما تجربه نشان داده که ایران حتی برای ترویج موتورهای برقی هم چندان موفق نبود.

موضوع مهم دیگری که در ترویج خودروهای برقی بسیار مهم است، بحث زیرساخت و ایستگاه شارژ است. شرکت مپنا ادعا کرده که با همکاری سازمان شهرداری ها قصد احداث تعداد زیادی ایستگاه شارژ برای استفاده از خودروهای برقی را درون شهرها دارد. البته این موضوع تا همین لحظه صرفا در حد صحبت و قرارداد بوده و عملا زیرساختی برای استفاده از خودروهای برقی هنوز فراهم نشده است.

موضوع مهم دیگر در خصوص خودروهای برقی، رنج پیمایش محدود است. ضمن اینکه میزان پیمایش خودروهای برقی تا حد زیادی به شرایط آب و هوایی بستگی دارد. در تمام دنیا خودروهای برقی عمدتا برای مصارف درون شهری مورد استفاده قرار می گیرد. اما در اروپا که وسعت کشورها به اندازه شهرهای ایران است، خودروهای برقی برای مصارف بین شهری و حتی بین کشوری هم مورد استفاده قرار می گیرد. اما در ایران توجیهی وجود ندارد که هزینه سنگینی برای خرید یک خودروی برقی آن هم برای مصارف درون شهری داشته باشیم. مگر اینکه دولت اقدام به اعطای تسهیلات و سوبسیدهای سنگین مانند دولت چین برای خودروساز و مصرف کننده کند تا خرید خودروی برقی توجیه اقتصادی داشته باشد.

ضمن اینکه صنعت خودروسازی و قطعه سازی ایران با وجود تمام ظرفیت هایی که دارد، سالهاست به دلیل بهره کشی و عدم وجود دیدگاه توسعه ای، از استاندارد روز دنیا عقب مانده و اکنون در صورتی که نیاز باشد خودروهای برقی را در ایران تولید کنیم، به طور اساسی و جدی باید یک بازنگری در دستگاه ها و خطوط تولید زنجیره تامین و خودروساز داشت. چراکه نمی توان به صنعت قطعه سازی که نزدیک به ۱۰۰ هزار نفر در آن به صورت مستقیم شاغل هستند پشت کرد و بدون در نظر گرفتن این زنجیره عظیم خودروی برقی را وارد کرد.

اگر بخواهیم جمع بندی داشته باشیم، باید بیان کنیم که فراگیر شدن خودروهای برقی خود نیازمند متغیرهای مختلفی مانند سوبسیدهای دولتی، وجود زیرساخت و پیدا کردن بازار هدف است. لازم به ذکر است که ایران کشوریست که خود صنعت خودروسازی داشته و بدین ترتیب هم زمان با ورود خودروهای برقی، باید مقدمات تغییر در زنجیره تامین و قطعه سازان را برای تولید خودروی برقی فراهم کرد.

در آینده در مطلبی جداگانه به بررسی این موضوع خواهیم پرداخت که آیا قطعه سازان در ایران توان تامین قطعات خودروهای برقی را دارند یا خیر؟